8 نکته ضروری که باید قبل از نصب اعلام حریق بدانید

نصب سیستم اعلام حریق شامل فرآیند طراحی، ایجاد و پیکربندی یک سیستم جامع برای شناسایی، مهار و سرکوب آتش سوزی های احتمالی در یک ساختمان است. نصب این سیستم شامل دتکتورهای دود، حرارت و شعله، سیستم هشدار و تجهیزات اطفاء حریق است.

1. چه ساختمان هایی نیاز به سیستم کشف و اعلام حریق دارند

اعلام حریق ساختمان بخش مهمی از سیستم ایمنی در یک ساختمان است. قوانین ساختمانی مستلزم تجهیز سازه های مختلف به اعلام حریق در مواقع اضطراری است. بسته به نوع ساختمان و هدف آن مقررات متفاوتی اعمال می شود. مقررات NFPA 72 الزامات مربوط به نصب، عملکرد، آزمایش، بازرسی و نگهداری هر سیستم اعلام حریق را مشخص می کند. NFPA 101(Life Safety Code) و همچنین بخش 907 کد بین‌المللی ساختمان (IBC) تعیین می کنند که آیا یک سیستم اعلام حریق برای هر ساختمانی لازم است یا خیر. IBC907هر ساختمان را در گروه خاص خود دسته‌بندی می‌کند. این موارد عبارتند از:

• گروه A: مکان های تجمع مانند اماکن مذهبی، سینماها، سالن های کنسرت، رستوران ها و سالن های غذاخوری و ...
• گروه B: دفاتر و ارائه دهندگان خدمات مانند دفاتر وکلا و معماران، مطب دندانپزشکان، چاپخانه ها و ...
• گروه E: مدارس
• گروه F: تاسیسات صنعتی کم خطر
• گروه H: تاسیسات صنعتی پرخطر
• گروه I: بیمارستان و کلینیک ها
• گروه M: فروشگاه ها، پمپ بنزین ها و ...
• گروه R : هتل ها
• گروه S : انبارها

الزامات ضوابط ملاک عمل سیستم های اعلام حریق بر حسب نوع تصرف

منظور از نوع تصرف این است که مشخص شود کدام بخش از هر سازه توسط چه تعداد افراد اشغال یا تصرف  شده است. بنابراین نوع تصرف ساختمان الزاماتی را برای نصب اعلام حریق ایجاد می کند که برای مکان های مختلف مانند مسکونی، مراقبتی، آموزشی، بازداشتی، مونتاژ، تجاری، انباری، صنعتی و ... متفاوت می باشد.

2. زون بندی سیستم اعلام حریق

طبقه بندی مناطق اعلام حریق، زون بندی سیستم اعلام حریق نامیده می شود که با تقسیم مناطق یا فضاهای مختلف در یک ساختمان به بخش های جداگانه انجام می شود. سپس دستگاه ها به عنوان بخشی از سیستم اعلام حریق به آن فضاها اضافه می شوند. تعداد و نوع دستگاه های مورد استفاده در هر زون به ویژگی های خود منطقه بستگی دارد.

3. آشنایی با علائم اختصاری نقشه نصب اعلام حریق

در نقشه اعلام حریق جهت ایجاد هماهنگی و سهولت استفاده، نمادها و علائم اختصاری طبق استاندارد NFPA170 تعریف شده اند. برخی از این علائم اختصاری در طراحی و نصب اعلام حریق، کاربردی تر هستند که در جدول زیر آمده اند:

شرح	علامت اختصاری	شرح	علامت اختصاری
پنل کنترل اعلام حریق		پنل کنترل سیستم اطفاء حریق
واحد کنترل تخلیه صدا		واحد کنترل بی سیم
دتکتور شعله مادون قرمز		دتکتور شعله فرابنفش
دتکتور شعله مادون قرمز و فرابنفش		دتکتور گاز
دتکتور حرارتی ثابت		دتکتور حرارتی افزایشی
دتکتور دود یونیزاسیون		دتکتور دود فوتوالکتریک
دتکتور ترکیبی دود و حرارت		چراغ هشدار
هشدار شنیداری		هشدار دیداری
هشدار دیداری- شنیداری		شستی اعلام حریق
ماژول ورودی آدرس پذیر		ماژول خروجی آدرس پذیر

4. استاندارد نصب و اجرا شستی سیستم اعلام حریق

در سیستم اعلام حریق، شستی (MCP) وسیله مهمی است که ورودی را به سیستم ارسال و خطرات پیش رو را اطلاع رسانی می کند. شستی ها باید به راحتی برای افراد در صورت آتش سوزی قابل دسترسی باشد. هنگام نصب یک شستی، مهم است که شرایط زیر در نظر گرفته شود:

• فاصله نصب: فاصله از هر موقعیتی تا نزدیک ترین شستی نباید بیشتر از 30 متر باشد. باید در ورودی و خروجی اماکن نصب شود و واضح و قابل دسترسی باشد.
• ارتفاع نصب: باید در ارتفاع 1.3 تا 1.5 متر از کف نصب شود.
• موقعیت نصب: باید محکم نصب شود و نباید کج شود.
• پوشش محافظ: برای ساختمان‌هایی که هشدار آتش‌سوزی به‌ طور تصادفی پرهزینه است، پوشش شستی برای جلوگیری از سوء استفاده توصیه می‌شود.
• محیط ویژه: برای مکان هایی که آب و هوا باعث نفوذ گرد و غبار و آب به شستی می شود، انتخاب شستی مقاوم در برابر آب و هوا پیشنهاد می شود. برای کارخانه های شیمیایی، پالایشگاه ها یا سایر محیط های مستعد انفجار، یک شستی ضد انفجار انتخاب مناسبی خواهد بود.

5. استاندارد نصب دتکتور دودی اعلام حریق

نصب صحیح دتکتورها و اطمینان از سالم بودن آن ها گام مهمی برای ایمنی در برابر آتش است. طبق استاندارد انجمن ملی حفاظت در برابر آتش (NFPA)، رعایت موارد زیر برای نصب دتکتور دودی ضروری است.

• محدوده دتکتور دود دایره ای به شعاع 6.5 متر می باشد.
• فاصله دو دتکتور دود با توجه به محل نصب 10.6 تا 15 متر می باشد.
• دتکتورهای دود داخل اتاق خواب، خارج از اتاق خواب و در هر سطح از خانه، از جمله زیرزمین نصب می شود.
• در زیرزمین بر روی سقف در پایین پله های منتهی به سطح بعدی قرار می گیرد.
• در فضاهای بدون اتاق خواب، در اتاق نشیمن یا نزدیک راه پله به سطح بالا یا در هر دو مکان نصب می شود.
• دتکتورهای دود، حداقل در فاصله 3 متری از یک دستگاه پخت و پز نصب می شوند برای اینکه هشدارهای کاذب هنگام پخت و پز به حداقل برسد.
• دتکتور دود روی سقف یا دیوارها قرار می گیرد زیرا دود به سمت بالا حرکت می کند.
• دتکتورهای سقفی باید به گونه ای قرار گیرند که حسگر آن ها بین 25 تا 600 میلی متر زیر سقف قرار گیرد.
• نصب در ارتفاع بالای دیوار، نباید بیش از 30 سانتی متر از سقف قرار گیرد. اگر سقف دارای شیب است، دتکتور در فاصله 50 سانتی متری قله نصب می شود نه در نوک قله.
• همچنین از نصب دتکتورها در نزدیکی پنجره ها یا هواکش ها خودداری شود، زیرا ممکن است عملکرد آن ها را مختل کند.

6. استاندارد نصب دتکتور حرارتی سیستم اعلام حریق

• محدوده دتکتور حرارتی دایره ای به شعاع 5.3 متر در مناطق پرخطر مانند آشپزخانه و دایره ای به شعاع 6.5 متر در مکان های کم خطرتر مانند پارکینگ است.
• فاصله بین دو دتکتور بسته به محل نصب و چیدمان 7.5 تا 10.6 متر می باشد.
• بهتر است یک دتکتور حرارتی در مرکز سقف اتاق نصب شود، اما می‌توان آن را در حدود 50 سانتی‌متر زیر ارتفاع سقف روی دیوار هم نصب کرد.
• دتکتورهای حرارتی برای استفاده در جاهایی که دتکتورهای دود مناسب نیستند مانند اتاق‌هایی با سطوح بالای دود و گرد و غبار، گاراژ یا اتاق زیر شیروانی عالی هستند.
• دتکتورها نباید داخل حمام یا خیلی نزدیک به درب حمام نصب شوند زیرا بخار یا رطوبت می‌تواند بر عملکرد آن ها تأثیر بگذارد.
• دتکتورهای سقفی باید به گونه ای قرار گیرند که حسگر آن ها بین 25 تا 150 میلی متر زیر سقف قرار گیرد.
• بالای بخاری ها یا واحدهای تهویه مطبوع و دریچه ها نصب نشود.
• در جایی که پله ها به اتاق های طبقه همکف از جمله آشپزخانه باز هستند، یک دتکتور حرارت در آشپزخانه مورد نیاز است.

7. استاندارد نصب کنترل پنل اعلام حریق

پنل کنترل اعلام حریق بخش مهمی از هر سیستم تشخیص حریق است که مسئول نظارت بر ورودی ها، یکپارچگی سیستم، کنترل خروجی ها و انتقال اطلاعات است. آن ها را می توان در طیف گسترده ای از ساختمان ها، از خانه ها و مشاغل گرفته تا مجتمع های صنعتی بزرگ استفاده کرد. نصب تابلو اعلام حریق می تواند هشدارهای اولیه و زمان با ارزشی را برای تخلیه در صورت بروز آتش سوزی ارائه دهد. اولین قدم برای نصب کنترل پنل اعلام حریق این است که بر اساس نیاز و محیط، پنل مناسب انتخاب شود. موقعیت مکانی یکی دیگر از عوامل استراتژیک در هنگام نصب تابلوی کنترل اعلام حریق است. باید در یک منطقه امن قرار گیرد که امکان دسترسی آسان برای نگهداری و نظارت منظم را فراهم کند. کنترل پنل باید در ارتفاع 1.2 تا 1.6 متری از سطح زمین نصب شود و در مکانی ایده آل قرار گیرد که LED های وضعیت به راحتی قابل مشاهده باشند. بهترین مکان برای نصب پنل اعلام حریق، نگهبانی، سرایداری، اتاق اطلاعات یا نزدیک ورودی ساختمان می باشد، به گونه ای که برای عموم مردم و به ویژه آتش نشانان قابل رویت باشد.

8. نصب و راه اندازی سیستم اعلام حریق

نصب و راه اندازی این سیستم ها به برنامه ریزی و پیکربندی دقیق نیاز دارد تا اطمینان حاصل شود که آن ها به موقعیت های اضطراری واقعی پاسخ می دهند و افراد را ایمن نگه می دارند. متخصصان باید اطمینان حاصل کنند که سیستم، برق کافی را تغذیه می کند، تمام اتصالات به درستی سیم کشی شده اند، سیستم عملکردی مناسب دارد و قادر به برقراری ارتباط با سایر تجهیزات ساختمان مانند درب های ضد حریق است. در ادامه مراحل انجام کار آمده است:

1. برنامه ریزی و طراحی سیستم
2. قطع کردن منبع برق برای جلوگیری از هرگونه حادثه
3. نصب کنترل پنل
4. نصب دتکتورها
5. نصب شستی ها / ایستگاه های کششی
6. نصب دستگاه های اطلاع رسانی
7. راه اندازی مسیر های ارتباطی
8. وصل منابع تغذیه و پشتیبان گیری
9. یکپارچه سازی سیستم
10. تست سیستم
11. آموزش و مستندسازی
12. تعمیر و نگهداری منظم

جمع بندی

نصب این سیستم های آتش نشانی یک اقدام ایمنی ضروری برای محافظت از افراد و ساختمان ها از آسیب آتش سوزی و دود در مواقع اضطراری است. برای نصب و راه اندازی سیستم اعلام حریق و هر کدام از اجزای آن استانداردی وجود دارد که برای عملکرد صحیح سیستم رعایت آن الزامی می باشد.